بررسی پدیده نشست زمین و شکستگی‌‌های موجود در منطقه رستاق جنوب میبد

author

  • احمدعلی زارع مهرجردی استادیار ژئومورفولوژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد، میبد، ایران*
Abstract:

  بر اساس نظریه زمین شناسان و دانشمندان سازه و متخصصین آب‌های زیرزمینی، برای نشست زمین و به دنبال آن گسیختگی و شکست، دو عامل ژئوتکتونیکی و تکتونیک بیان شده است. در مطالعه منطقه رستاق که در فاصله 35 کیلومتری شمال غربی یزد با بیش از 13 روستا قرار دارد این دو موضوع بررسی گردید. دشت یزد ـ اردکان با طول 60 کیلومتر و عرض متوسط 15 کیلومتر بین شهرهای یزد و اردکان واقع است. سفره آب زیرزمینی رستاق بخشی از سفره بزرگ دشت یزد- اردکان است. میزان افت سفره رستاق طی بیست سال گذشته 4/15 متر بوده است و سطح زمین در این محدوده بین 120-50 سانتیمتر نشست کرده است. بنابراین، پدیده نشست زمین در منطقه رستاق جنوب میبد به منظور تعیین علل نشست و روش­های کنترل و اندازه‌‌گیری آن مورد بررسی قرار گرفت. پس از مرحله جمع‌آوری اطلاعات، طی بازدید‌های صحرایی و با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای محدوده گسترش نشست زمین و جنس آبرفت‌ها در منطقه مورد مطالعه قرار گرفت. مناطق دارای بیشترین شکستگی نیز مشخص و با استفاده از کمپاس برانتون امتداد شکستگی‌هایی که دارای حداکثر طول و بیشترین امتداد بودند، برداشت گردید و مختصات آنها به کمک GPS تعیین ‌گردید. با بکار گیری دیاگرام اشمیت قطب آن‌ها ترسیم و برای تعیین وضعیت و تحلیل شکستگی‌ها با استفاده از نرم افزار Wintek نمودار نقطه‌ای قطب‌ها به نمودار منحنی تراز تبدیل گردید. توزیع و امتداد درزه‌ها روی دیاگرام گل سرخی، با استفاده از نرم افزار flac ترسیم شد. با استفاده از ستون چینه‌شناسی چاه‌های آب حفر شده، جنس رسوبات موجود از قسمت‌های سطحی تا لایه آبدار، شناسایی و اطلاعات مربوط به سطح آب زیرزمینی در چاه‌های پیزومتر منطقه جمع آوری و دسته بندی و چندین نمونه برای آنالیز عناصر اصلی و تعیین جنس خاک ارسال گردید. نتایج نشان می‌دهد که برداشت از سفره عمیق رستاق و اردکان موجب کاهش فشار پیزومتریک حدود3 متر در سال شده است. این کاهش فشار موجب بر هم خوردن تعادل و افزایش فشار حاصل از بار رسوبات بالایی سفره شده است به طوری که تخلخل رسوبات با جور شدگی مجدد کاهش یافته و در اثر افزایش تراکم، فرونشست حاصل شده است که در رستاق و رکن آباد به ویژه دراطراف چاه­های بهره­برداری با رشد ظاهری لوله جدار مشخص می­شود. ترک­های به وجود آمده دارای امتداد NW-SE است که با امتداد اصلی دشت یزد- اردکان مطابقت دارد. نظر به این که در منطقه مورد مطالعه بیشتر شکستگی‌ها دارای ساز و کار و روند مشخصی هستند، نمی­توان نشست زمین را عامل اصلی به وجود آورنده آنها دانست. به طور کلی، شکستگی‌های موجود در منطقه رستاق تحت تاثیر دو عامل نشست و عوامل تکتونیکی ناشی از فعالیت گسل­های فعال منطقه ایجاد شده­اند. گسل‌های نائین بافت وخرانق به صورت دو گسل موازی امتداد که نقش یک زون برشی را ایفا می‌کنند و باعث ایجاد شکستگی در رس‌ها می‌شوند و افت آب زیرزمینی باعث نشست زمین و توسعه شکستگی‌ها در منطقه می‌شوند. اصلاح روش‌های مدیریت منابع آب، تغییر روش‌های آبیاری و تغذیه مصنوعی به عنوان روش‌های کنترل نشست در منطقه توصیه می­شود.   

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی پدیده نشست زمین و شکستگی های موجود در منطقه رستاق جنوب میبد

بر اساس نظریه زمین شناسان و دانشمندان سازه و متخصصین آب های زیرزمینی، برای نشست زمین و به دنبال آن گسیختگی و شکست، دو عامل ژئوتکتونیکی و تکتونیک بیان شده است. در مطالعه منطقه رستاق که در فاصله 35 کیلومتری شمال غربی یزد با بیش از 13 روستا قرار دارد این دو موضوع بررسی گردید. دشت یزد ـ اردکان با طول 60 کیلومتر و عرض متوسط 15 کیلومتر بین شهرهای یزد و اردکان واقع است. سفره آب زیرزمینی رستاق بخشی از ...

full text

منشأیابی رسوبات جنوب میبد

    رسوب‌شناسی عبارت است از بررسی و مطالعه مواد رسوبی «سخت نشده و سخت شده» و تمام فرآیندهایی است که باعث تشکیل آن‌ها گردیده است. مطالعات رسوب‌شناسی عمدتاً بر روی سه فاکتور ترکیب کانی‌شناسی، بافت و ساخت‌های رسوبی تکیه می‌نماید. شناخت رسوبات منطقه جنوب میبد می‌تواند بیانگر تحولات محیطی رخ داده در گذشته این دشت باشد. لذا در این پژوهش سعی گردیده که با استناد به روش‌های رسوب‌شناسی مثل دانه‌بندی رسوبا...

full text

نشست زمین در دشت منوجان ( جنوب استان کرمان) : عوامل، اثرات و پهنه بندی

      این مقاله پدیده نشست زمین در دشت منوجان را مورد بررسی قرار می‌دهد. این دشت با وسعت حدود 500 کیلومترمربع در محدوده عرض جغرافیایی شمالی ´20و  ˚27 تا ´35 و ˚27 و طول جغرافیایی شرقی ´30 و ˚57 تا ´40 و ˚50 ، در جنوب استان کرمان قرارگرفته است و در بخش‌هایی از آن نشست زمین به‌صورت پیدایش شکاف‌های نسبتاً فراوان تظاهر پیداکرده است. در این مطالعه، ابتدا با انجام بررسی‌های صحرائی محدوده‌های دارای شکا...

full text

نشست زمین و کاهش سطح آب زیرزمینی در منطقه ایوانکی -گرمسار

دشت های گرمسار و ایوانکی در حاشیه جنوبی البرز مرکزی کویر قرار گرفته و مناطق مرتفع و حوضه های مرکزی را به هم ارتباطمی دهند بدلیل وجود آبرفت های حاصل از فرسایش کوه های البرز توانسته است سفره های آبخوانی را تشکیل دهد . بررسی هایزمین شناسی نشان می دهد وجود توده های تبخیری و گنبد های نمکی سازند قرمز پایینی و بالایی باعث افزایش درجه شوری وهمچنین املاح نمکی و سولفاته در آبرفت ها تآثیر زیادی در تخلخل ر...

full text

بررسی پدیده نشست زمین و تأثیر آن بر روی گسیختگی لوله‌های جدار چاه‌های آب در محدوده شهر مشهد با استفاده از پهنه‌بندی تغییرات دانه‌بندی لایه‌های زمین

نشست منطقه‌ای زمین در اثر برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی در نقاط مختلفی از جهان و دشت‌های زیادی از ایران گزارش گردیده است. دشت مشهد در طول 40 سال گذشته با افت 60 متری سطح آب مواجه بوده است. این افت سبب نشست زمین در محدوده‌ای از دشت شده است. آثار نشست به صورت گسیختگی و کج‌شدگی لوله‌های جدار نمایان بوده و موجب ایجاد مشکلاتی بسیاری از جمله تخریب سازه­‌های زیر سطحی گردیده است. در این تحقیق براساس آماره...

full text

بررسی پدیده نشست زمین و تأثیر آن بر روی گسیختگی لوله‌های جدار چاه‌های آب در محدوده شهر مشهد با استفاده از پهنه‌بندی تغییرات دانه‌بندی لایه‌های زمین

نشست منطقه‌ای زمین در اثر برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی در نقاط مختلفی از جهان و دشت‌های زیادی از ایران گزارش گردیده است. دشت مشهد در طول 40 سال گذشته با افت 60 متری سطح آب مواجه بوده است. این افت سبب نشست زمین در محدوده‌ای از دشت شده است. آثار نشست به صورت گسیختگی و کج‌شدگی لوله‌های جدار نمایان بوده و موجب ایجاد مشکلاتی بسیاری از جمله تخریب سازه­‌های زیر سطحی گردیده است. در این تحقیق براساس آماره...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 22  issue 3

pages  155- 166

publication date 2011-12-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023